4 giai đoạn tổn thương gan do lạm dụng rượu bia

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam đứng thứ 16 thế giới về mức tiêu thụ rượu bia bình quân đầu người. Điều đáng lo ngại là tỷ lệ người nghiện rượu tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây. Việc uống rượu bia thường xuyên, lâu dài dẫn đến quá trình tổn thương gan diễn ra từng bước, qua 4 giai đoạn. Chúng ta cùng tìm hiểu 4 giai đoạn tổn thương gan do lạm dụng rượu bia dưới đây

Gan nhiễm mỡ 

Đây là giai đoạn đầu tiên khi gan bắt đầu bị tổn thương do lạm dụng rượu bia. Tình trạng này là do men gan bị kích thích hoạt động quá mức, dẫn tới sản xuất quá nhiều lipoprotein. Lipoprotein tích tụ dần gây nên hiện tượng gan nhiễm mỡ.

Ban đầu, gan nhiễm mỡ không có dấu hiệu đặc trưng. Do đó, nhiều người nghiện rượu không hề biết gan của mình đã bị tổn thương. Tuy nhiên, một số bệnh nhân vẫn có thể gặp các triệu chứng ban đầu như:

- Đau tức vùng bụng trên phải 

- Chán ăn, đầy hơi, khó tiêu

- Mệt mỏi, uể oải

Khi tổn thương tiến triển, gan sẽ to dần lên, có cảm giác nặng nề và đau nhức. Thông thường, gan nhiễm mỡ sẽ sưng to ra khoảng 1,5 lần so với ban đầu. Ngoài ra, người bệnh còn có thể bị vàng da, vàng mắt do tình trạng tắc nghẽn mật.

Kết quả xét nghiệm máu cũng cho thấy các dấu hiệu bất thường như tăng men gan, tăng triglyceride, LDL cholesterol tăng cao.

Tổn thương gan giai đoạn này còn có thể đảo ngược được nếu bệnh nhân ngừng sử dụng rượu bia kịp thời. Do vậy, khuyến cáo những người hay uống rượu nên đi kiểm tra gan định kỳ để phát hiện sớm bệnh lý.

Viêm gan do rượu 

Nếu không được điều trị, gan nhiễm mỡ sẽ tiến triển sang viêm gan do rượu. Đây là giai đoạn nghiêm trọng và có thể đe dọa tính mạng khi tế bào gan bị tổn thương, hoại tử.

Các triệu chứng của viêm gan do rượu bao gồm:

- Sốt, ớn lạnh

- Đau vùng gan, buồn nôn, nôn 

- Da và mắt vàng ệch

- Nước tiểu sẫm màu

- Phân nhạt màu hoặc màu đất sét

- Toàn trạng mệt mỏi, chán ăn, sụt cân

Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể bị phù nề tay chân, bụng; xuất hiện cổ trướng, tím bầm dưới da, dễ chảy máu cam, đại tiểu tiện ra máu... Đây đều là những biểu hiện nguy hiểm cảnh báo tình trạng viêm gan đang trở nặng.

Sau 2 đến 4 tuần, các triệu chứng trên sẽ dần thuyên giảm. Tuy nhiên, vết sẹo trong gan đã hình thành sẽ không thể lành lại hoàn toàn. Vì vậy, nguy cơ chuyển thành xơ gan rất cao nếu bệnh nhân tiếp tục lạm dụng rượu bia.

Xơ gan do rượu

Xơ gan là giai đoạn tổn thương gan nặng và không thể phục hồi hoàn toàn. Bệnh thường phát triển âm thầm qua nhiều năm lạm dụng rượu bia. Ở giai đoạn đầu, bệnh nhân ít khi nhận ra bất kỳ triệu chứng bất thường nào.

Khi bệnh chuyển nặng, người bị xơ gan sẽ xuất hiện các biểu hiện:

- Hay mệt mỏi, ăn kém, chán ăn

- Đau tức vùng gan, đầy bụng

- Vàng da, lòng bàn tay đỏ ở rìa

- Dễ bầm tím, chảy máu là đặc trưng của giảm tiểu cầu và rối loạn đông máu

- Phù, gan lách to

- Nam giới: vú to, rối loạn cương dương, teo tinh hoàn

- Nữ giới: rối loạn kinh nguyệt, lông trên cơ thể tăng, giọng trầm, ngực nhỏ lại...

Nếu không được điều trị, bệnh nhân xơ gan có nguy cơ tử vong rất cao do các biến chứng xuất huyết tiêu hóa, hôn mê gan, nhiễm trùng huyết, suy đa tạng...

Ung thư gan

Đây là giai đoạn cuối cùng và đe dọa tính mạng nếu gan bị tổn thương nặng nề do rượu bia kéo dài. Theo nghiên cứu, xơ gan do rượu chính là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn tới bệnh ung thư gan. 

Khi mắc ung thư gan, người bệnh sẽ có các biểu hiện giống xơ gan ở mức độ nặng hơn. Ngoài ra còn xuất hiện thêm một số triệu chứng đặc trưng:

- Sụt cân nhanh chóng

- Đau tức vùng gan dữ dội, kéo dài

- Sờ thấy khối u cứng ở vùng bụng trên

- Buồn nôn, nôn ra máu

- Da và đường nhìn đổ vàng sẫm

Khi bệnh chuyển biến xấu, bệnh nhân sẽ rơi vào tình trạng hôn mê, rối loạn tri giác do độc tố trong máu. Nếu không được cấp cứu và điều trị kịp thời, nguy cơ tử vong sẽ rất cao.

Chỉ cần uống quá nhiều trong một lần hoặc lạm dụng rượu bia thường xuyên, cơ thể sẽ dần xuất hiện tổn thương khó đảo ngược. Việc điều trị cũng ngày càng khó khăn, tốn kém và hiệu quả kém hơn. Do vậy, tốt nhất mọi người nên thật sự ý thức về những hậu quả thảm khốc của việc lạm dụng rượu bia. Hãy uống có trách nhiệm, biết dừng lại đúng lúc để bảo vệ sức khỏe của chính mình.

Câu hỏi và trả lời:

Câu hỏi 1: Tại sao xơ gan lại là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến ung thư gan ở người nghiện rượu?

Trả lời: Xơ gan làm tăng nguy cơ ung thư gan do các lý do:

- Quá trình sợi hóa và tái tạo phức tạp tổn thương cấu trúc tế bào gan, gây đột biến ADN

- Các dẫn xuất của ethanol trong rượu được chứng minh có tính gây ung thư

- Môi trường viêm kéo dài kích hoạt các cytokine, sinh ra gốc tự do tấn công tế bào 

- Suy giảm miễn dịch, khó loại bỏ tế bào ung thư đang phát triển

- Nếu có nhiễm virus viêm gan trước đó (viêm gan B/C) thì càng tăng nguy cơ ung thư gan

Do vậy, phòng tránh hình thành xơ gan là cách tốt nhất để ngừa ung thư gan ở người nghiện rượu.

Câu hỏi 2: Vì sao phụ nữ dễ bị tổn thương gan do rượu hơn nam giới?

Trả lời: Phụ nữ dễ bị tổn thương gan hơn vì các lý do:

- Phụ nữ ít men Alcohol dehydrogenase hơn nên chuyển hóa rượu trong gan chậm hơn

- Khối lượng nước trong cơ thể ít hơn nên nồng độ cồn trong máu cao hơn khi uống cùng lượng rượu

- Nữ giới thường sử dụng nhiều thuốc hơn, dễ xảy ra tương tác với rượu gây độc cho gan

- Yếu tố hormone làm gan dễ bị tổn thương hơn ở nữ giới

Do đó, phụ nữ cần hạn chế uống rượu nhiều hơn nam giới để bảo vệ sức khỏe.